‘Tin’den Özgürlüğe Sanatın Diyalektiği

Özet

Frankfurt Okulu ve onun üyesi olan Adorno’da felsefeyle birlikte sanat, mevcut tarihsel-toplumsal koşullarda özgürleşmeye imkan veren bir etkinlik olarak görülmektedir. Bu anlamda Frankfurt Okulu’nda sanat, mevcut kapitalist sisteme direniş alanı olarak tanımlanır. Sanatı direniş alanı yapan şey ise, sanat yapıtının sahip olduğu, sanat yapıtına içkin olan ‘tin’ uğrağıdır. Sanat yapıtında tin, sanatın tinselleşme sürecinde açığa çıkan öğedir. Sanatın tinselleşmesi, doğal güzelliğin sanattan dışlanması olarak bir rasyonelleşme süreci olmakla birlikte, karşıt bir tinselleşmeyi de yaratan süreçtir. Aydınlama’nın diyalektiğinin sanattaki tekrarı olan sanatın tinselleşmesinin diyalektik sürecinde açığa çıkan tin, öznenin kavramsal baskıdan ve dolayısıyla da bütüncül toplumun tahakkümünden anlık bir kurtuluş, özgürlük deneyimidir. Çünkü şeyleşmeyle sonuçlanmış olan insanın rasyonelleşme, öznelleşme, özgürleşme sürecine karşıt biçimde sanat, kökenini, doğal bir dürtüde, davranışta, yani mimesis’te bulmaktadır.