Platon Felsefesinde “İyi” İdeasının Yöneten Ve Yönetilen İlişkisindeki Ahlaki Rolü

Özet

Platon, felsefe tarihinin ilk sistematik filozofu olarak kabul edilmektedir. Platon gerek ontoloji görüşünü gerekse epistemoloji görüşünü temellendirebilmek adına görünen dünya ve düşünülen dünya ayrımını yapmış, bu dualist tavrını felsefesinin bütününe yansıtarak ahlak ve siyaset görüşlerini de bu ikili dünya görüşü çevresinde temellendirmiştir. Bu ayrım Platon felsefesinin en sofistike yanını oluşturmaktadır. Bu dualist tutumun epistemolojik alana yansıması duyu bilgisi ve akıl bilgisi - doxa ve episteme - olmuş, ahlaki alana yansıması ise istek/arzular ve aklın talepleri/buyrukları şeklinde kendini göstermiştir. Gerçek bilgi duyulardan gelmez, bilgiye yalnızca aklımızla ulaşabiliriz, bu bilgi idealarda saklıdır. İnsansal iyi de, bilgisiz elde edilemez, insanın iyi durumda olması ve mutluluğu elde edebilmesi için idealara ulaşması bir zorunluluktur. Kişi idealara ulaşamıyorsa idealara ulaşmış bilge kişilere önceliği vermelidir. Bu aynı zamanda kişilere düşen ahlaki bir yükümlülüktür. Çünkü hem yönetenlerin hem de yönetilenlerin, yani bir bütün olarak toplumun iyiliği ve mutluluğu bilgi sahibi olan, ideaları kavrayabilmiş kişilere bağlıdır. Platon erdemi ve bilgiyi belli türden bir toplumsal yapı ile birleştirmiş ve erdemli ve bilgili olmanın buna uygun bir toplumsal düzen zemininde gerçekleşebilir olduğunu düşünerek nitelikli bir devlet ve toplum felsefesi ortaya koymuştur. Bu makalede Platon’un idealarının, özellikle de “İyi” ideasının yalnızca epistemolojik bir nitelik göstermeyip, özellikle ahlaksal bir anlama sahip olduğu ve aynı zamanda toplumsal bir göreve de hizmet ettiği gösterilmeye çalışılacaktır.